ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΣΑΜΑΡΙΝΗΣ.Η ανάδυση της μνήμης (1746-1940).
Απο την φιλόλογο Χρυσούλα Μανδραβέλη Ένα συγκινητικό φωτογραφικό οδοιπορικό, όπως αυτό αποτυπώθηκε σε περισσότερες από τριακόσιες ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Κάθε φωτογραφία και μια συναρπαστική ιστορία. Κάθε φωτογραφία ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε ένα πλήθος ανθρώπων. Ανθρώπων απλών, καθημερινών, των προγόνων μας! Ανθρώπων που με τις «μικρές» ή «μεγάλες πράξεις» τους συνέβαλαν στην πρόοδο και εξέλιξή της αγαπημένης τους ιδιαίτερης πατρίδας και που, εν τέλει, έγραψαν την ιστορία της! Πρόκειται για μια καλλιτεχνική προσέγγιση της Σαμαρίνας, μέσα από τη ματιά φωτογράφων και περιηγητών από τα τέλη του 19ου έως και το β’ μισό του 20ου αιώνα. Ένα γοητευτικό «ταξίδι» στο χρόνο, που ξεκινά από την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας στη Σαμαρίνα και διατρέχει όλα τα σημαντικά ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα μέχρι και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τυχαία βλέμματα, έντονες σκιές, το φως και το σκοτάδι, ίχνη, χειρονομίες, απρόσμενες συναντήσεις, στιγμές φευγαλέες –μικρές λεπτομέρειες- αποτελούν το «θέμα» των φωτογραφιών που ξεκινά από το 1895 και καταλήγει στο 1940. Γεγονότα και συμβάντα καθημερινά – φαινομενικά ασήμαντα – μετατρέπονται σε πολυσήμαντα γεγονότα φωτογραφικά μέσα από το βλέμμα του Νίκου Σιούμκα, που τα αντικρίζει με μια νέα, «ξένη», ματιά, σα να τα βλέπει για πρώτη φορά. Πράγματα απλά, συνηθισμένα, μικρά κομμάτια χώρου και χρόνου, φορτίζονται με νέες σημασίες και αποκτούν νόημα μέσα στο φωτογραφικό κάδρο. Μικρά στιγμιότυπα ζωής αφήνουν το φωτογραφικό αποτύπωμά τους στο χρόνο. Γιατί, τελικά, η φωτογραφία δεν είναι τίποτα άλλο από «το αιώνιο ίχνος μιας στιγμής». Και μέσα από την αμεσότητα και την απλότητα της μπορεί να λειτουργήσει σαν ποίηση οπτική! Μέσα από τις φωτογραφίες ο Νίκος Σιούμκας μας προσφέρει ένα έργο, όπου κάθε σελίδα αποτελεί μια ξεχωριστή ολότητα. Ένα σπάνιο υλικό που ο ακούραστος δημιουργός συγκέντρωσε με αξιοθαύμαστη υπομονή και επιμονή με κίνητρο και αφετηρία την αγάπη του για τη φωτογραφία και τη λατρεία για τη Σαμαρίνα. Αλλά την πιο σημαντική προσφορά αποτελεί η έρευνα που έκανε, καθώς οι περισσότερες φωτογραφίες έχουν ταυτοποιηθεί και συνοδεύονται από κειμενολεζάντες. Η συλλεκτική του δραστηριότητα, όμως, δεν περιορίζεται μόνο στις φωτογραφίες. Μοναδικής αξίας ιστορικό υλικό απο το 1746 (οθωμανικά και ελληνικά έγγραφα, ενθυμήσεις, επιστολικά δελτάρια) – συγκεντρωμένο με τη σοβαρότητα ενός ιστοριοδίφη- συμπληρώνει και εμπλουτίζει τις σελίδες αυτού του λευκώματος. Ψηφίδες ιστορίας που βοηθάνε τον αναγνώστη όχι μόνο να γνωρίσει τη Σαμαρίνα του παρελθόντος και την ιστορική της διαδρομή, αλλά, πολύ περισσότερο, να κατανοήσει και να «εκτιμήσει» τη Σαμαρίνα του σήμερα. Το πόνημα είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Στέλιου και της Λίτσας Καντώνια του οποίου χορηγοί είναι τα παιδιά τους, αντάξιοι συνεχιστές του έργου των γονιών τους. Με το να ευεργετούν και να χορηγούν τέτοιες πρωτοβουλίες, που σκοπό έχουν τη συλλογή, διάσωση και προβολή του πολιτισμού της Σαμαρίνας, που τόσο αγάπησαν οι γονείς τους, ο Στέλιος και η Λίτσα, αποδεικνύουν έμπρακτα το αίσθημα φιλοπατρίας, φιλανθρωπίας και κοινωνικής αλληλεγγύης που τους χαρακτηρίζει. Αναμένουμε με ενδιαφέρον, την ημερομηνία παρουσίασης του λευκώματος της Σαμαρίνας
