Αυτοδιοικητική και πληθυσμιακή πορεία του οικισμού από την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς (1912) μέχρι σήμερα
Έρευνα-σύνταξη: Κων/νος Μπρούζας
Η πολυετής συμβίωσή μου με Σαμαρινιώτες ή Σαρμανιώτες στον τόπο καταγωγής μου το Βλαχογιάννι Ελασσόνας και οι στενοί δεσμοί φιλίας που μας συνέχουν, είναι οι βασικοί συναισθηματικοί λόγοι που με ώθησαν να προβώ στη γραφή του παρόντος άρθρου.ADVERTISING
Πηγαίναμε μαζί στο Δημοτικό Σχολείο, μεγαλώσαμε αμιλλώμενοι όχι μόνο στα γράμματα αλλά και σε όλες τις άλλες κοινωνικές εκφάνσεις της κοινής ζωής μας. Μικρά παιδιά παίζαμε ποδόσφαιρο μεταξύ μας και το απολαμβάναμε νικώντας πότε ο ένας και πότε ο άλλος.
Εκείνο που ενθυμούμαι ευχάριστα, ήταν το έθιμο του κουδουνίσματος των κουδουνιών τους τις παραμονές των Χριστουγέννων. Μετά το σούρουπο, παιδιά Σαμαρινιώτες κρατώντας έμπροσθέν τους μεγαλοπρεπείς καμπάνες (μεγάλα κυπριά) και κουδούνια των κοπαδιών τους, γύριζαν στις γειτονιές του χωριού μας και τις κτυπούσαν με τέτοιο ρυθμό που σαγήνευαν τους πάντες στο πέρασμά τους. Συγχρόνιζαν τον κτύπο τους με τέτοια μαεστρία, που το μουσικό αποτέλεσμα ήταν συναρπαστικό και ήταν σαν ν’ ακούς ορχήστρα κλασικής μουσικής. Ήταν θεού χαρά ν’ ακούς αυτό το σύνολο που σε μάγευε στην κυριολεξία.
Οι γάμοι των Σαμαριναίων, όντες επιβλητικοί, ξεχώριζαν από τον ήχο των σαλπίγγων και των τυμπάνων τους που τους συνόδευαν. Τα μουσικά αυτά όργανα δονούσαν τη γη, τους χορευτές και την ατμόσφαιρα. Από χιλιόμετρα μακριά καταλάβαινε κανείς ότι εκείνη την ώρα γινόταν γάμος των Σαμαριναίων στο χωριό και ότι έπαιζε η ορχήστρα του Μηνά ή άλλη ισοδύναμη από την Δυτική Μακεδονία.
Και άλλα ιστορικά γεγονότα μάς συνδέουν μεταξύ μας με κοινό παρονομαστή την αγάπη για το χωριό μας.
Εισαγωγή
Πολλά ονόματα οικισμών δεν αποτυπώνονται ορθά σε ΦΕΚ ή άλλα δημόσια έγγραφα του Ελληνικού κράτους. Πολλές φορές η γραφή τους δεν συνάδει με την ορθή εκφορά ή την πραγματική έννοια των λέξεων ή ακόμη και τη σωστή ορθογραφία τους. Στα ίδια ή διαφορετικά ΦΕΚ, οι ίδιοι οικισμοί γράφονται πότε ως χωρία πότε ως συνοικισμοί και πότε ως οικισμοί τα δε ονόματά τους με διάφορες μορφές εν πολλοίς αναιτιολόγητες.
Μετά την απογραφή του 1940 άρχισε ν’ αποκαθίσταται η ορθή γραφή των ονομάτων (ως προς το γένος, τα άρθρα, τις καταλήξεις, την ορθογραφία, την εκφορά τους κ.λπ.) ακόμη και με διορθωτικά ΦΕΚ.
Στην περίπτωση της Σαμαρίνας δεν είχαμε παραλλαγές του ονόματός της, ως οικισμού, όπως συμβαίνει με άλλους οικισμούς, πλην των περιπτώσεων της γραφής του χωρίς άρθρο ή με διαφορετική κατάληξη (Σαμαρίνης-Σαμαρίνας) κατά περιπτώσεις.
Ως αυτοδιοικητική οντότητα προσδιορίστηκε τα τελευταία χρόνια με διάφορες ονομασίες (Κοινοτικό Διαμέρισμα, Τοπικό Διαμέρισμα) όπως συνέβη και με όλους τους οικισμούς της πατρίδος μας.
Η Σαμαρίνα
Έτος 1913
Στην απογραφή του 1913 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα Σαμαρίνα (χωρίς άρθρο) με 4198 κατοίκους (2211 άρρενες και 1987 θήλεις) υπαγόμενο στην Υποδιοίκηση Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΦΕΚ 112Α/28.3.1915).
Έτος 1915
Ο Νομός Κοζάνης «υποδιαιρείται εις τας υποδιοικήσεις: α) Κοζάνης, εις ην υπάγονται οι τέως υποδιοικήσεις Σερβίων και Καϊλαρίων, και β) Γρεβενών, εις ην υπάγεται η τέως υποδιοίκησις Ανασελίτσης και τα τέως εις την υποδιοίκησιν Ελασσώνος υπαγόμενα χωρία Δεσκάτη και Άγιος Γεώργιος, Σέλισμα, Παρασκευή, Παλαιά Τσούκα, Λουτρός, Κρανιά, Πιτσούγκια και Μπεσεριτσά» (ΦΕΚ 120Α/1.4.1915).
Έτος 1918
Ο συνοικισμός (σ.σ. αντί οικισμός) Σαμαρίνα (χωρίς άρθρο) αναγνωρίζεται Κοινότητα, με το όνομα «Κοινότης Σαμαρίνης» και έδρα τον ομώνυμο συνοικισμό (σ.σ. αντί οικισμό) της Υποδιοίκησης Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΦΕΚ 260Α/31.12.1918).
Έτος 1920
Στην απογραφή του 1920 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα Σαμαρίνα (χωρίς άρθρο) με 76 κατοίκους (58 άρρενες και 18 θήλεις) υπαγόμενο στην Κοινότητα Σαμαρίνης της Υποδιοίκησης Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΦΕΚ 244Α/27.12.1921. Απογραφή 18.12.1920).
Έτος 1928
Στην απογραφή του 1928 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα Σαμαρίνα (χωρίς άρθρο) με 603 κατοίκους (340 άρρενες και 263 θήλεις) υπαγόμενο στην Κοινότητα Σαμαρίνης της Επαρχίας Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΓΣΥΕ: Απογραφή 15-16 Μαΐου 1928).
Έτος 1940
Στην απογραφή του 1940 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα η Σαμαρίνα με 1142 κατοίκους (582 άρρενες και 560 θήλεις) υπαγόμενο στην Κοινότητα Σαμαρίνης της Επαρχίας Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΓΣΥΕ: Απογραφή 16.10.1940, έκδοση 1950).
Το Λυκοκρέμασμα μ’ αυτήν την απογραφή αναγνωρίζεται ως οικισμός με πληθυσμό 33 κατοίκους (19 άρρενες και 14 θήλεις) και προσαρτάται στην Κοινότητα Σαμαρίνης.
Έτος 1951
Στην απογραφή του 1951 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα η Σαμαρίνα με 4 κατοίκους υπαγόμενο στην Κοινότητα Σαμαρίνης της Επαρχίας Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΕΣΥΕ: Απογραφή 7.4.1951).
Ο οικισμός Λυκοκρέμασμα μ’ αυτή την απογραφή καταργείται.
Έτος 1961
Στην απογραφή του 1961 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα η Σαμαρίνα με 5 κατοίκους υπαγόμενο στην Κοινότητα Σαμαρίνης της Επαρχίας Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΦΕΚ 16Β/19.1.1962. Απογραφή 19.3.1961).
Έτος 1964
Ιδρύεται Νομός Γρεβενών αποσπώμενος από τον Νομό Κοζάνης και η Κοινότητα Σαμαρίνης προσαρτάται στον Νομό Γρεβενών (ΦΕΚ 185Α/30.10.1964).
Έτος 1971
Στην απογραφή του 1971 αναφέρεται ως οικισμός με το όνομα η Σαμαρίνα με 10 κατοίκους υπαγόμενος στην Κοινότητα Σαμαρίνης της Επαρχίας Γρεβενών του Νομού Γρεβενών (ΦΕΚ 225Β/14.3.1972. Απογραφή 14.3.1971).
Έτος 1981
Στην απογραφή του 1981 αναφέρεται ως οικισμός με το όνομα η Σαμαρίνα με 605 κατοίκους υπαγόμενος στην Κοινότητα Σαμαρίνης της Επαρχίας Γρεβενών του Νομού Γρεβενών (ΦΕΚ 370Β/14.6.1982. Απογραφή 5.4.1981).
Έτος 1991
Στην απογραφή του 1991 αναφέρεται ως οικισμός με το όνομα η Σαμαρίνα με 285 κατοίκους υπαγόμενος στην Κοινότητα Σαμαρίνης της Επαρχίας Γρεβενών του Νομού Γρεβενών (ΦΕΚ 882Β/6.12.1993. Απογραφή 17 Μαρτίου 1991).
Έτος 1997
Στην Κοινότητα Σαμαρίνης δεν επέρχεται μεταβολή με τον νόμο «Καποδίστριας» ο δε οικισμός, ως αυτοδιοικητική οντότητα, ονομάζεται Κοινοτικό Διαμέρισμα Σαμαρίνης (ΦΕΚ 244Α/4-12-1997).
Έτος 1999
Οι νέοι δήμοι και κοινότητες του Προγράμματος «Καποδίστριας» αρχίζουν να λειτουργούν από 01-01-1999. Την ίδια ημερομηνία οι επαρχίες, ως μονάδες της διοικητικής διαίρεσης της χώρας, καταργούνται (ΦΕΚ 244Α/4.12.1997, άρθρα 2 και 19).
Έτος 2001
Στην απογραφή του 2001 αναφέρεται ως οικισμός με το όνομα η Σαμαρίνα με 701 κατοίκους υπαγόμενος στο Κοινοτικό Διαμέρισμα Σαμαρίνης της Κοινότητας Σαμαρίνης του Νομού Γρεβενών (ΦΕΚ 715Β/12.6.2002. Απογραφή 18.3.2001).
Έτος 2006
Ο οικισμός Σαμαρίνα, αυτοδιοικητικά μετονομάζεται σε Τοπικό Διαμέρισμα Σαμαρίνης της Κοινότητας Σαμαρίνης σύμφωνα με το ΦΕΚ 114Α/8.6.2006.
Έτος 2008
Η Κοινότητα Σαμαρίνης του Νομού Γρεβενών μετονομάζεται σε «Κοινότητα Σαμαρίνας» (ΦΕΚ 214/20.10.2008).
Έτος 2010
Η Κοινότητα Σαμαρίνας καταργείται και υπάγεται στον νεοσυσταθέντα διευρυμένο Δήμο Γρεβενών (με έδρα τα Γρεβενά) του Νομού Γρεβενών σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης (ΦΕΚ 87Α/7.6.2010).
Η Σαμαρίνα σύμφωνα με το νεότερο ΦΕΚ 1292Β/11.8.2010 υπάγεται στην Τοπική Κοινότητα Σαμαρίνας (πρώην Τοπικού Διαμερίσματος Σαμαρίνας) της Δημοτικής Ενότητας Σαμαρίνας του Δήμου Γρεβενών της ΠΕ Γρεβενών (όπως αποκαλείται πλέον ο τ. Νομός Γρεβενών).
Έτος 2011
Στην απογραφή του 2011 αναγράφεται ως οικισμός με το όνομα η Σαμαρίνα με 486 κατοίκους υπαγόμενος στην Τοπική Κοινότητα Σαμαρίνας της Δημοτικής Ενότητας Σαμαρίνας του Δήμου Γρεβενών της ΠΕ Γρεβενών (ΦΕΚ 699Β/20.3.2014. Απογραφή 9.5.2011).
Έτος 2019
Η Τοπική Κοινότητα Σαμαρίνας της Δημοτικής Ενότητας Σαμαρίνας του Δήμου Γρεβενών της ΠΕ Γρεβενών, στην οποία υπάγεται ο οικισμός η Σαμαρίνα, αποκαλείται Κοινότητα Σαμαρίνας σύμφωνα με το ΦΕΚ 1327Α/19.4.2019.
Έτος 2021
Με τον Νόμο 4804/2021, οι Κοινότητες καταργούνται και αντικαθίστανται από τις Δημοτικές Κοινότητες με λιγότερη αυτονομία (ΦΕΚ 90Α/5.6.2021).
Στην απογραφή του 2021 αναφέρεται ως Δημοτική Κοινότητα Σαμαρίνας της Δημοτικής Ενότητας Σαμαρίνας του Δήμου Γρεβενών της ΠΕ Γρεβενών με 253 μόνιμους κατοίκους (ΦΕΚ 2802/Β 26.4.2023).
Στις 31 Μαρτίου 2024 αναμένονται τα πλήρη επίσημα αποτελέσματα της απογραφής του 2021.
Επίλογος-σχόλια
Οι απογραφέντες κάτοικοι στις μνημονευθείσες απογραφές, πλην του 2021, συνιστούν τους πραγματικούς πληθυσμούς του κάθε οικισμού.
Πραγματικός πληθυσμός ορίζεται ως το σύνολο του πληθυσμού που βρέθηκε και απογράφηκε κατά την απογραφή στον συγκεκριμένο τόπο, ανεξάρτητα από την μόνιμη διαμονή του.
Στην απογραφή του 1951 και εντεύθεν δεν μνημονεύεται ο αριθμός των αρρένων και θηλέων κατοίκων, όπως στις προηγούμενες απογραφές, παρά μόνον ο συνολικός αριθμός των.
Ο οικισμός μέχρι και την απογραφή του 1961, αναγράφεται στη στήλη «Πόλεις και χωρία», ενώ στις μετέπειτα απογραφές αναγράφεται στη στήλη «οικισμοί».
Η μεγάλη διακύμανση του πληθυσμού οφείλεται σε διάφορα αίτια και γεγονότα (όπως πολεμικές συρράξεις, αστυφιλία, επαγγελματικές ενασχολήσεις και σπουδές μακριά από τη Σαμαρίνα κ.λπ.).
Πηγές: ΦΕΚ, ΕΛΣΤΑΤ, Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε., Πληροφορίες Φίλων και Προσωπική Εμπειρία.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET